Günümüz iş dünyasında üretim süreçlerinin çeşitlenmesi ve uzmanlaşma ihtiyacı, işverenler ile alt işverenler arasında farklı iş ilişkilerinin doğmasına yol açmıştır. Özellikle alt işverenlik uygulaması, hem işletmelerin iş gücü organizasyonunu kolaylaştıran hem de belirli işlerin uzman kişiler tarafından yürütülmesine imkân sağlayan bir modeldir. Ancak bu modelin doğru anlaşılması ve hukuki çerçevede uygulanması, hem işçilerin haklarının korunması hem de işverenler arasındaki yükümlülüklerin netleştirilmesi açısından büyük önem taşımaktadır.
Alt işveren: Bir işverenden/iş yerinde yürütülen mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan, bu iş için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinde aldığı işte çalıştıran gerçek veya tüzel kişiyi yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlar.
Asıl işveren: İşyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işleri veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işleri diğer işverene veren, asıl işte kendisi de işçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişiyi yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlar.
Alt işverenlik sözleşmesi: Asıl işveren ile alt işveren arasında yazılı olarak yapılan ve 10 uncu maddede belirtilen hususları ihtiva eden sözleşme.
Asıl iş: Mal veya hizmet üretiminin esasını oluşturan iş.
Yardımcı iş: İşyerinde yürütülen mal veya hizmet üretimine ilişkin olmakla beraber doğrudan üretim organizasyonu içerisinde yer almayan, üretimin zorunlu bir unsuru olmayan ancak asıl iş devam ettikçe devam eden ve asıl işe bağımlı olan işi,
Daha önce işyerinde çalıştırılan bir kimse ile kurulan alt işverenlik ilişkisi muvazaalı bir durum yaratır.
Asıl işveren işçilerinin alt işveren tarafından işe alınarak hakları kısıtlanmak suretiyle çalıştırılmaya devam ettirilmesi yine muvazaalı bir durum yaratır.
Kamusal yükümlülüklerden kaçınmak veya işçilerin iş sözleşmesi, toplu iş sözleşmesi yahut çalışma mevzuatından kaynaklanan haklarını kısıtlamak ya da ortadan kaldırmak gibi tarafların gerçek iradelerini gizlemeye yönelik işlemler için alt işverenlik müessesini devreye alınmaz.
Asıl işverenin işyerinde mal veya hizmet üretimi işlerinde çalışan asıl işverenin kendi işçileri de bulunmalıdır.
Alt işverene verilen iş, iş yerinde mal veya hizmet üretiminin yardımcı işlerinden (örneğin otomotiv sanayisi olan bir işyerinde temizlik işi veya güvenlik işi) olmalıdır.
Asıl işin bölünerek alt işverene verilmesi durumunda ise, verilen iş işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren bir iş (örneğin yüksek teknoloji gerektiren bir arge projesi …gibi) olmalıdır.
Alt işveren, üstlendiği iş için görevlendirdiği işçilerini sadece o işyerinde aldığı işte (X firmasında alt işveren işçilerini çalıştırıyorsa, aynı çalışanını X firmasının dışında, Y veya Z firmalarında çalıştıramaz) çalıştırmalıdır.
Alt işverene verilen iş, işyerinde yürütülen mal veya hizmet üretimine ilişkin bir iş olmalı, asıl işe bağımlı ve asıl iş sürdüğü müddetçe devam eden (örnek Temizlik işi, güvenlik işi…gibi) bir iş olmalıdır.
Alt işveren, daha önce o işyerinde çalıştırılan bir kimse (Asıl işverenin firmasında mühendis olarak çalışan bir kişi) olmamalıdır.
Alt işverenlik sözleşmesi asıl işveren ile alt işveren arasında yazılı şekilde yapılmalıdır.
Asıl işveren ile alt işveren arasında sözleşmede asıl işin ne olduğu yazılması gerekmektedir.
Asıl işveren ile alt işveren arasında sözleşmede alt işverene hangi işin verildiği yazılması gerekmektedir.
Alt işverene asıl işin bir bölümü veriliyor ise, verilen işin işletmenin ve işin gereği ile teknolojik sebeplerle uzmanlık gerektirme koşuluna ilişkin teknik açıklama yapılmış olması gerekir.
Alt işverenlik sözleşmesinde işin başlangıç tarihi ve bitiş tarihi ile ilgili bilgiler olması gerekir.
Asıl işveren, alt işverenin işçilerine karşı o işyeriyle ilgili olarak Kanundan, iş sözleşmesinden veya alt işverenin taraf olduğu toplu iş sözleşmesinden doğan yükümlülüklerinden, alt işveren ile birlikte sorumludur.
Asıl işveren tarafından çalıştırılan işçilerin, alt işveren tarafından işe alınması hâlinde, bu durumdaki işçilerin hakları kısıtlanamaz.
Asıl işin bir bölümünde iş alan alt işveren, üstlendiği işi bölerek bir başka alt işverene veremez.
Alt işverenin işe uygun yeterli ekipman (örnek forklift, kepçe, loder…gibi)ile tecrübeye sahip olması gerekir.
Yazarımız İnsan Kaynakları Kıdemli Müdürü Sedat Binici tarafından hazırlanmıştır.
Reviewed by Gaye Erkan
on
Ağustos 19, 2025
Rating:
Hiç yorum yok: